Opsiyon

Opsiyon işleminde doğrudan dayanak varlığın alınması ya da satılması değil, alım ya da satım hakkının alınıp satılması söz konusudur. Opsiyon işlemlerinde alıcının vadede sözleşmeden vazgeçme hakkı vardır. Ama alıcı satın almış olduğu hakkı kullanmak isterse satıcı alıcının almış olduğu hak kullanımına göre dayanak varlığı kullanım fiyatından almak ya da satmak durumunda kalır.

Opsiyon işlemleri hakkın kullanım türüne göre alım hakkı veren(call) opsiyonlar ve satım hakkı veren(put) opsiyonlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.Alım hakkı veren(call) opsiyonlarda opsiyon alıcısı ileri bir tarihte veya bu tarihten önce kullanım fiyatından dayanak varlığı alabilir ama,almak zorunda değildir. Ancak alım hakkı veren opsiyonun alıcısı dayanak varlığı kullanım fiyatından alma hakkını kullanmak isterse bu opsiyonu satan satıcı alıcıya ilgili dayanak varlığı kullanım fiyatından satmak zorunda kalır.Satım hakkı veren(put) opsiyonlarda opsiyon alıcısı ileri bir tarihte veya bu tarihten önce kullanım fiyatından dayanak varlığı satabilir,ama satmak zorunda değildir.

Ancak satım hakkı veren opsiyonun alıcısı dayanak varlığı kullanım fiyatından satma hakkını kullanmak isterse bu opsiyonu satan satıcı alıcıdan ilgili dayanak varlığı kullanım fiyatından almak zorunda kalır.Görüldüğü gibi Opsiyon alan taraf vadede veya vadeden önce(opsiyon işleminin Avrupa tipi opsiyon veya Amerikan tipi opsiyon olmasına göre) isterse hakkını kullanabilir,kullanmazsa opsiyon işlemi kendiliğinden sona erer.

Satıcının ise tamamen alıcıya bağlıdır.Alıcı vadede veya vadeden önce hakkını kullanmak isterse satıcının yükümlülüğü oluşmaktadır. Opsiyon işleminde inisiyatif alıcının elinde olduğu için satıcı alıcıya göre çok daha fazla risk taşımaktadır. Bu yüzden vadede opsiyon hakkı alıcı tarafından kullanılsa da kullanılmasa da opsiyon işleminin alım satımı sırasında alıcı satıcıya mutlaka bir opsiyon primi öder. Alıcının opsiyon işleminden dolayı kayıp miktarı en fazla ödediği prim kadar olurken kazancı vadede dayanak varlığın fiyatının ne kadar lehinde olduğuna bağlı olarak artar.

Satıcının ise en fazla kazancı tahsil etmiş olduğu opsiyon primi kadar olup zararı vadede dayanak varlığın fiyatının ne kadar aleyhinde olduğuna göre değişir.Opsiyonlar hem tezgah üstü finansal piyasalarda hem de organize finansal piyasalarda işlem görürler.